Wakacje , czas aktywności fizycznej :)

Przejawy motoryczności dziecka w wieku przedszkolnym możemy obserwować podczas jego spontanicznej i zorganizowanej aktywności fizycznej. Przy jej kształtowaniu należy pamiętać, że istnieje pewna ewolucyjnie zdeterminowana kolejność zdobywania umiejętności ruchowych.

 Rozwój ruchowy dziecka w wieku przedszkolnym jest mniej gwałtowny i szybki niż w poprzednich okresach rozwojowych cechuje go względna harmonijność. O umownym wyodrębnieniu grup wiekowych: 3 i 4-latki – grupy młodsze oraz 5 i 6-latki – grupy starsze zadecydowało zjawisko skoku rozwojowego zwanego a pogeum motoryczności.

Dziecko 3-letnie idąc do przedszkola ma opanowane podstawowe czynności praktyczne: chód, bieg, wspinanie się, pełzanie, pchanie itp. Nie potrafi łączyć w jeden ciąg kilku form ruchu, np. rzutu z rozbiegiem, skoku z rozbiegu, nie potrafi odwinąć cukierka, czy też zapiąć guzika w czasie chodu. Każdy z tych elementów sprawia mu zbyt duże trudności. Obca mu jest dokładność ruchów. Najważniejsze jest dla niego same działanie.

W okresie od 3 do 6 lat dziecko nie tylko poszerza zakres ruchów, ale wszystkie czynności wykonuje coraz sprawniej i szybciej, z większą precyzją, ruchy stają się coraz bardziej harmonijne i swobodne. Sprawniejsze i lepsze wykonywanie różnych czynności ruchowych pojawiają się wyraźnie u dzieci w wieku od 5 do 7 lat. Wiek ten jest okresem równowagi przedszkolnej i nazwany jest „złotym wiekiem przedszkolnym”. Szczególnie widoczne zmiany w motoryczności dziecka występują w tym okresie w rozwoju ruchów lokomocyjnych, w rzutach, w chwytach, skokach i wspinaniu.

U 6-latków rozwija się technika biegania (koordynacja kończyn górnych i dolnych). Rozwijają się ruchy podstawowe, których przejawem jest umiejętność utrzymywania ciała w równowadze (stanie na jednej nodze, na całej stopie lub na palcach) nawet bez kontroli wzroku. Ćwiczenia z elementem równowagi mierzą zdolność i sprawność ruchową, ale i odwagę i wytrzymałość nerwową.

Spośród naturalnych form ruchu najpóźniej kształtuje się umiejętność wykonywana rzutu jednorącz, jeszcze trudniejsze jest wykonywanie rzutu z rozbiegu. Następuje także dalszy rozwój i doskonalenie się ruchów narzędziowych, co wpływa na wzrost samodzielności i zaradności dziecka. Wiązanie sznurowadeł, zapinanie guzików staje się zautomatyzowane i sprawne u dzieci 6 – 7-letnich, jeżeli rodzice umożliwiają im takie ćwiczenia.

Autor: Sobolewska Małgorzata

 Obecnie związek między motoryką a psychiką jest rozumiany jako powiązanie ruchu z całokształtem procesów poznawczych i emocjonalno- motywacyjnym. Kształtowaniu aktywności psychomotorycznej w szczególny sposób sprzyjają zabawy ruchowe, które pozwalają dzieciom rozładować olbrzymią w tym wieku potrzebę ruchu. Dzięki temu w ich organizmach zachodzą następujące zmiany: 
- w sferze biologicznej : kształtują zdrową, sprawną fizycznie i odporną na negatywny wpływ środowiska jednostkę, doskonaląc funkcjonowanie ustroju.

Sprawnie motorycznie dziecko łatwiej nawiązuje kontakt z rówieśnikami, ma możliwość uczestniczenia w zabawach, współuczestniczenia w  grach. Różnorodność form ruchowych ma wpływ na rozwój zdolności koordynacyjnych np. zdolność orientacji, koordynacji ruchowej, szybkość reakcji, równowaga, poczucie rytmu. Zabawy ruchowe rozwijają również zręczność rąk i umiejętności manipulacyjne. Pomaga tu zastosowanie w zabawach przyborów i pomocy. 

 Aktywność ruchowa wpływa również na sferę psychiczną i społeczną dziecka. Pomaga uzyskać szereg cech niezbędnych w życiu dorosłego człowieka, takich jak: równowaga emocjonalna, odporność na stres, umiejętność psychicznej adaptacji do zmieniających się warunków. Kształtuje ponadto poczucie odpowiedzialności, zdyscyplinowania, wytrwałości w pokonywaniu trudności, sprzyja też przyswajaniu norm społecznych.Przy pomocy ruchu dziecko wyzwala również aktywność umysłową. W toku zabaw ruchowych gromadzi wrażenia i spostrzeżenia, wzbogaca zasób własnych doświadczeń, wyobrażeń, pojęć, kształci pamięć, uwagę, myślenie. Bawiąc się z innymi dziećmi podporządkowuje się ogółowi, wdrażając się do słuchania poleceń dziecko kształtuje swój charakter, uczucia, wolę. Zabawą ruchowym towarzyszą zwykle uczucia radości i zadowolenia, co sprzyja wypoczynkowi i odprężeniu, eliminacji agresji i gniewu.

  Wlaźnik zabawy i gry ruchowe należy określić jako uniwersalną, możliwą do zastosowania niezależnie od wieku ćwiczących formą ruchu, najchętniej uprawianą. Należy jednak pamiętać o spełnianiu istotnych wymogów przy ich doborze, a mianowicie: wiek, poziom intelektualny i sprawnościowy oraz umiejętności i zainteresowania grupy. Opierając się na wynikach badań można stwierdzić, iż jednym z najczęściej popełnianych błędów w czasie prowadzenia zabaw ruchowych jest przypadkowy i często jednostronny ich dobór. Chodzi natomiast o to, aby przez odpowiedni dobór zabaw rozwijać wszechstronnie organizm, zwiększać i urozmaicać wysiłek, podnosić stopień trudności i dlatego trzeba pamiętać, aby w toku zabaw przeważał inny zasadniczy element ruchowy odpowiadający głównym czynnościom ruchowym dziecka. Znany metodyk W. Gniewkowski uważa, że aktywność ruchowa całego społeczeństwa, w tym szczególnie dzieci i młodzieży jest nieodzowna. Jest to bowiem najtańszy, najpopularniejszy i najwszechstronniejszy środek stymulujący rozwój.

Opracowała: mgr Dorota Antkowiak

 Wincenty Okoń określa zabawę jako manifestację całej osobowości dziecka kilkuletniego, wchodzącego w założone kontakty ze swoim otoczeniem rzeczowym i ludzkim. Spełnia ona przy tym funkcje, które można określić jako: zabawę - uczenie się, zabawę - pracę i zabawę - aktywność społeczną

W zabawie dziecko poznaje siebie, swoje mocne i słabe strony, opinie o sobie i własnych zdolnościach; poznaje własne emocje i porównuje je z reakcjami innych na tę samą sytuację. Poznaje reguły, prawa i obyczaje grupy, świat wokół siebie, prawa nim rządzące, rozwija różne formy aktywności językowej. Poznaje też różne formy ekspresji - taniec, ruch, muzykowanie, dramę, pantomimę, zabawę pędzlem i kolorami świata. Zabawa ma olbrzymie znaczenie dla rozwoju każdego dziecka, towarzyszy mu już od momentu jego narodzin i tak naprawdę jest obecna przez całe życie. Jest ona podstawowym czynnikiem, który wpływa na wszechstronny rozwój dziecka. Początkowo dziecko bawi się manipulując własnym ciałem, później przedmiotami, a następnie potrafi budować obrazy, scenografie np. do zabawy w dom. Dziecko stopniowo od zabawy samotnej (trzylatek) przechodzi do interakcji z innymi rówieśnikami (dzieci starsze).

 Według współczesnych poglądów zabawa pełni wiele różnych funkcji: umożliwiając zaspokojenie indywidualnych potrzeb i zainteresowań, jednocześnie ułatwia dziecku wchodzenie w życie społeczne, poznanie rzeczywistości i dostosowanie jej do własnych potrzeb. Teorię atawizmu przedstawił G. Stanley Hall, gdzie pisze, iż w zabawie dzieci pojawiają się kolejno czynności analogiczne do tych, które ludność podejmowała w toku swojego historycznego rozwoju. W zabawie dziecko wyładowuje też atawistyczne skłonności, które nie maja racji bytu we współczesnej cywilizacji, np. w bójkach zaspokajają instynkt walki.

 W psychologii rozwojowej wieku dziecięcego możemy przeczytać o funkcjach jakie spełnia zabawa jest formą uczenia się, zdobywania nowych umiejętności i doświadczeń, dzięki którym uczy się celowo i skutecznie oddziaływać na otoczenie. Zabawa pełni także funkcje wartości poznawczych ponieważ podczas zabawy mały człowiek utrwala i doskonali przyswojone sposoby myślenia i działania, a ponadto rozwija swe możliwości umysłowe oraz wzbogaca zasób wiedzy o otoczeniu.

 Podczas zabawy następuje kształtowanie uczuć i ich upust zarówno tych pozytywnych jak i negatywnych. Zabawa spełnia także funkcje diagnostyczną dla nauczycieli, ponieważ dziecko podczas zabawy informuje o tym co przeżywa, czego doświadczyło, czego było świadkiem. Czynność zabawowa spełni także role socjalizacyjną dlatego iż dziecko uczy się współpracować z innymi, przystosowuje się do określonych norm  i zasad, a także kształci cechy, które są przydatne w życiu społecznym jak wytrwałość i cierpliwość.

Zabawa w życiu dziecka ma ogromny wpływ na jego funkcjonowanie oraz na rozwój procesów poznawczych (zwłaszcza na spostrzeganie, pamięć, uwagę, myślenie, wyobraźnię). Dzięki zabawom dziecko w sposób dla niego przyjemny może nabyć niezbędnych kompetencji do lepszego funkcjonowania w życiu. Zabawa pozwala dziecku wspaniale się bawić, realizować swoje plany i ukazać swoją osobę innym, pozwala poznać świat i go zrozumieć. Pamiętajmy zatem, że główną formą działalności dziecka przedszkolnego jest zabawa, dlatego nie zmuszajmy go do zbyt szybkiego przejścia w wiek szkolny.  Przedszkolak ma się bawić i cieszyć dzieciństwem, a nie siedzieć w ławce jak uczeń. Pozwólmy, więc dziecku być dzieckiem gdyż na dorosłość ma ono jeszcze bardzo dużo czasu.

Opracowała: Ewa Aleksandrowicz

 E. Hurlock wyróżnia cztery funkcje zabawy. Są to: 

1. funkcja kształcąca- dziecko w zabawie kształci swoje zmysły, doskonali sprawność motoryczną, wzbogaca wiedzę o świecie, a także wiedzę o sobie samym, to znaczy poznaje swoje możliwości i uczy się je oceniać. 
2. funkcja wychowawcza – dziecko szczególnie w zabawach grupowych przyswaja różne normy, uczy się przestrzegania reguł postępowania w różnych sytuacjach, uczy się przestrzegania umów z innymi ludźmi. 

3. funkcja terapeutyczna, inaczej korekcyjna – w zabawie dziecko ma możliwość z jednej strony uwolnienia się od dręczących je napięć, emocji, a z drugiej uczy się różnych sposobów wyrażania swoich uczuć oraz rozwiązywania swoich problemów osobistych.

 4. funkcja projekcyjna – dzięki temu, że w zabawie dziecko wchodzi w różne sytuacje, wykonuje różne zadania, pełni różne role, a więc ujawnia pośrednio przez te wszystkie środki wiele swoich możliwości, dorosły może odkryć i lepiej poznać różne problemy dziecka. Wnikliwe obserwowanie dziecka we trakcie różnych zabaw umożliwia poznanie wielu dotąd ukrytych mocnych i słabych stron dziecka. Pozwala na odkrycie możliwości dziecka, tego, na co je stać w rożnych sytuacjach.(A.Brzezińska ,1985,s.68).

Tak więc pozwólmy naszym dziecią się bawić , skakać, brykać :)